1. Funkcje państwa w gospodarce oraz podmioty polityki gospodarczej.
Funkcje państwa:
- Funkcja regulacji rynku – państwo może wprowadzać regulacje, które mają na celu uchronienie konsumentów przed oszustwami i nieuczciwymi praktykami handlowymi, a także zapewnienie równowagi na rynku poprzez uregulowanie konkurencji.
- Funkcja ingerencji w infrastrukturę – państwo inwestuje w rozwój infrastruktury, takiej jak drogi, mosty, koleje i porty, co umożliwia rozwijanie gospodarki i ułatwia dostęp do towarów i usług.
- Funkcja kontroli stabilności finansowej – państwo może kontrolować stabilność finansową poprzez wprowadzanie polityki fiskalnej i monetarnej oraz regulowanie sektora bankowego.
- Funkcja interwencji w sytuacjach kryzysowych – państwo może interweniować w sytuacjach kryzysowych, takich jak recesja gospodarcza, aby pomóc w utrzymaniu stabilności i zapewnieniu ciągłości działania gospodarki.
- Funkcja ochrony zasobów naturalnych – państwo może regulować wykorzystanie zasobów naturalnych, takich jak surowce mineralne i energia, aby zapewnić ich trwałe wykorzystanie i ochronę środowiska.
- Funkcja inwestowania w badania i rozwój – państwo może inwestować w badania i rozwój, aby wspierać rozwijanie nowych technologii i umożliwić dalszy rozwój gospodarki.
Podmioty polityki gospodarczej:
- Rząd – to główny podmiot polityki gospodarczej odpowiadający za jej kształtowanie. Ma możliwość wprowadzania nowych regulacji, podejmowania decyzji dotyczących finansów państwa i funkcjonowania gospodarki.
- Bank centralny – odpowiada za kontrolowanie podaży pieniądza i stabilności finansowej danego kraju. Może on wprowadzać zmiany w polityce monetarnej aby regulować tempo wzrostu gospodarczego i inflację.
- Organizacje międzynarodowe – wpływają na politykę gospodarczą kraju poprzez swoje zasady i wytyczne dotyczące handlu i stabilności finansowej.
- Sektor prywatny – korporacje i przedsiębiorstwa odgrywające ważną rolę w kształtowaniu polityki gospodarczej poprzez swoje inwestycje, działalność i zatrudnianie ludności danego państwa.
- Organizacje związkowe – mają funkcje reprezentacyjną, skupiają się na interesach pracowników i negocjacjach z rządem w sprawie płac i warunków pracy.
- Instytucje finansowe (banki, fundusze inwestycyjne) – są ważne dla funkcjonowania gospodarki, ponieważ zapewniają finansowanie dla podmiotów gospodarki.
2. Przedstaw narzędzia polityki gospodarczej – neoklasyczne i keynesowskie.
Narzędzia polityki gospodarczej – neoklasyczne
Stosuje się je przede wszystkim w celu umożliwienia rynkowi samoregulacji i zwiększenia efektywności gospodarczej. Są nimi:
- Deregulacja – rząd może zmniejszać oddziaływanie państwa na rynek, aby zwiększyć poprawić efektywność gospodarczą.
- Konkurencyjność – rząd może wprowadzać reformy strukturalne, takie jak liberalizacja handlu i usług, aby zwiększyć konkurencyjność gospodarki.
- Nakłady w produkcji – stworzenie przez rząd sprzyjających warunków dla przedsiębiorców takich jak: dostępność energii i surowców w dobrej cenie może zachęcić wiele podmiotów do inwestycji.
- Stabilizacja cen – bank centralny może stosować politykę pieniężną nastawioną na kontrole inflacji i regulacje cen.
Narzędzia polityki gospodarczej – keynesowskie:
Stosują je rządy, aby wprowadzić w życie teorię ekonomiczną Johna Maynarda Keynesa. Są nimi:
- Polityka fiskalna – jest stosowana aby zwiększać lub zmniejszać wydatki i dochody państwa, co wpływa na poziom wzrostu gospodarczego.
- Inwestycje publiczne – zwiększanie wydatków na nie może pobudzić popyt i stymulować wzrost gospodarczy.
- Stopy procentowe – manipulacja nimi może wpłynąć na poziom inwestycji i konsumpcji w gospodarce.
- Emisja pieniądza – bank centralny jest w stanie zwiększyć ilość pieniądza w obiegu i tym samym stymulować wzrost gospodarczy.
- Regulacje rynkowe – są stosowane w celu ograniczenia monopolizacji i nieuczciwych praktyki rynkowych. Poprawia to jakość funkcjonowania gospodarki.
3. Główne elementy i zasady polityki budżetowej.
Zasady polityki budżetowej:
- Zasada jedności – informuje, że wszystkie wydatki i dochody powinny być przedstawione w jednym zestawieniu, którym jest budżet państwowy.
- Zasada roczności – ustala, że budżet państwowy powinien być ustalany na jeden rok (niekoniecznie kalendarzowy).
- Zasada powszechności – komunikuje, że prawidłowy budżet państwa powinien określać wszystkie dochody i wydatki państwa ujmowane w pełnych kwotach. Nie powinno się łączyć konkretnych dochodów z określonymi wydatkami.
- Zasada równowagi – ustala by budżet państwa nie był uchwalany ogólnie, lecz ze szczegółowym podziałem dochodów i wydatków.
- Zasada jawności i przejrzystości – informuje, aby budżet państwa był przedstawiany zarówno rządowi, jak i społeczeństwu danego państwa jawnie i przejrzyście, bez zatajania szczegółów na temat dochodów i wydatków państwa.
Elementy polityki budżetowej:
- Podatki – to obowiązkowe opłaty pieniężne pobierane przez rząd od osób fizycznych i przedsiębiorstw w celu finansowania działalności państwa i realizacji jego celów. Wysokość oraz obowiązek opłacania podatków regulują ustawy podatkowe, które są kontrolowane przez urzędy skarbowe.
- Transfery – to formy pomocy finansowej lub rzeczowej udzielane przez rząd lub inne instytucje, takie jak fundacje, członkom społeczeństwa będącym w potrzebie. Są one finansowane przez podatki oraz różne środki dochodu państwa. Regulują je odpowiednie ustawy i przepisy.
- Wydatki rządowe – to koszty ponoszone przez państwo na realizację ustalonych zadań i celów, takich jak: finansowanie obrony narodowej, edukacji, opieki zdrowotnej, infrastruktury, bezpieczeństwa publicznego, badań naukowych, a także na świadczenia socjalne stosowane jako forma pomocy dla obywateli. Są one finansowane przez podatki i inne źródła dochodów państwa, a ich wysokość i zagospodarowanie są regulowane przez budżet państwa.
